Eser Sözleşmesi, bir tarafın (yüklenici) belirli bir eser meydana getirmeyi, diğer tarafın (iş sahibi) ise bunun karşılığında bir bedel ödemeyi taahhüt ettiği sözleşme türüdür. Türk Borçlar Kanunu’nun 470 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Eser sözleşmesi, iş görme sözleşmeleri arasında yer almakla birlikte, bir eserin ortaya çıkarılmasına odaklandığı için diğer iş görme sözleşmelerinden (hizmet ve vekâlet sözleşmesi gibi) farklıdır.
Eser Sözleşmesi’nin Unsurları
- Eser: Somut veya soyut bir ürün olabilir (örneğin, bir bina inşası veya bir yazılım geliştirilmesi).
- Yüklenicinin İş Görme Borcu: Yüklenici, kararlaştırılan eseri tamamlayıp teslim etme borcundadır.
- İş Sahibinin Bedel Ödeme Borcu: İş sahibi, sözleşmede belirlenen bedeli ödemekle yükümlüdür.
- Sonuç Odaklılık: Eser sözleşmesi, yüklenicinin sadece bir çaba göstermesi değil, belirli bir sonucu ortaya koyması gerektiği bir sözleşmedir.
Eser Sözleşmesi’nin Türleri
- Maddi Eserler: Bina, mobilya, makine gibi fiziksel yapılar.
- Fikri Eserler: Sanat, yazılım, tasarım gibi yaratıcı faaliyetler.
- Tedarik Sözleşmesiyle Kombine Eser Sözleşmesi: Hem malzemenin tedarik edilmesini hem de eserin meydana getirilmesini kapsayan sözleşmeler (örneğin, inşaat projelerinde malzeme ve işçilik birlikte).
Eser Sözleşmesi ile İlgili Tarafların Hak ve Yükümlülükleri
Yüklenicinin Hak ve Yükümlülükleri:
- Eseri Teslim Etme Borcu: Kararlaştırılan niteliklere uygun olarak eseri teslim etmek zorundadır.
- Özen Borcu: Sözleşme hükümlerine uygun şekilde, özenli çalışmalıdır.
- Kendi Malzemesini Kullanma (Eğer Kararlaştırılmışsa): Malzeme yükleniciye ait ise kaliteli malzeme kullanmalıdır.
- Ayıplı Eserden Sorumluluk: Teslim edilen eserde ayıp (kusur) bulunursa yüklenici, iş sahibine karşı sorumlu olur.
İş Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri:
- Bedel Ödeme Borcu: Anlaşılan bedeli zamanında ödemek zorundadır.
- Kontrol ve Kabul Hakkı: Eseri teslim alırken, eserin sözleşme şartlarına uygun olup olmadığını kontrol etme hakkına sahiptir.
- İşi Kabul veya Reddetme: Eser, sözleşmeye uygun değilse iş sahibi kabul etmeyebilir.
Eser Sözleşmesi’nin Feshi
- Haklı Sebeple Fesih: Taraflardan biri sözleşmeye aykırı davranırsa, diğer taraf sözleşmeyi feshedebilir.
- Sözleşmeden Dönme: İş sahibi, eserin tamamlanmasından önce sözleşmeden dönme hakkına sahiptir, ancak bu durumda yüklenicinin uğradığı zararları tazmin etmesi gerekebilir.
Eser Sözleşmesi ile Diğer İş Görme Sözleşmeleri Arasındaki Farklar
- Hizmet Sözleşmesi: Süreklilik arz eden bir iş ilişkisini düzenlerken, eser sözleşmesi bir ürün ya da sonuç elde etmeye yöneliktir.
- Vekâlet Sözleşmesi: Çaba gösterme borcu içerir; eser sözleşmesi ise kesin bir sonucu taahhüt eder.
Eser Sözleşmesi’nde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Sözleşmenin Yazılı Olması: Özellikle büyük projelerde anlaşmazlıkları önlemek için yazılı sözleşme yapılmalıdır.
- Teknik ve Finansal Şartların Belirlenmesi: Eserin teslim süresi, malzeme kalitesi, fiyat gibi detaylar netleştirilmelidir.
- Teslim ve Kabul Prosedürü: Eserin teslimi ve kabulünün nasıl yapılacağı açıkça belirtilmelidir.
Eser Sözleşmesi’nin Önemi
- İş sahibi, belirli bir ihtiyacını profesyonel bir şekilde karşılayabilir.
- Yüklenici, yaptığı işin karşılığını yasal güvence altında alabilir.
- Tarafların yükümlülüklerini ve haklarını netleştirerek uyuşmazlıkların önüne geçer.